Dłuuugie – Długie

Stosownie do długości wioski mamy dwa dwory wraz z gospodarstwami, jeden pałac i dwa kościoły, w tym jeden w ruinie.
Z Bobrzan warto wyruszyć do odległej o 20 kilometrów wioski Długie. To tylko maleńki skok w bok od drogi Szprotawa – Kożuchów.

W historii miejscowość nosiła różne nazwy:

– W dokumencie z 1295 roku wieś występuje pod nazwą villa Henrici,
– w 1299 roku – Henrici villa polonicalis,
– Po 1299 roku spotykamy już nazwę zniemczoną Heinersdorf,
– następnie Langheinersdorf (Nieder i Ober),
– .po 1945 roku Długie.

Nazwa wsi jest adekwatna do jej wyglądu – ciągnie się około 8 kilometrów wzdłuż drogi. Jest pewna trudność w identyfikacji zabytków, bo współcześnie wioska ma jedną nazwę Długie a opisy zabytkowych budowli operują nazwami: Długie Dolne, Środkowe, Kościelne i Górne.

Od XIV wieku jako właścicieli wymienia się rodziny: von Brandt, Warkotsch, von Thadern, von Lüttwitz, von Knobelsdorff,  Raimann, von Tschirschky, von Kottwitz.

Ród Kotwiczów – von Kottwitz – wywodzący swe korzenie z Miśni (Saksonia), osiadł w XIV wieku na terenie księstwa głogowskiego. W XV wieku Kotwiczowie bardzo się rozrodzili i rozprzestrzenili terytorialnie. Wiele ich dóbr znajdowało się w ziemi wschowskiej i powiecie kościańskim. w XV wieku Witek Kotwicz był właścicielem miejscowości Kargowa.

Naszą wędrówkę rozpoczynamy od dawnego Długiego Górnego, potem będzie Długie Środkowe czyli Kościelne a na końcu Długie Dolne.
W kolejności pojawiają się zabytkowe obiekty.
Drzewa i ogrodzenie z kamieni wskazuje  po prawej stronie drogi na lokalizację dworu z zabudowaniami gospodarczymi i parkiem.
Dwór pochodzi z XIX wieku. Obok niego jest niewielki park.
Dwór wyglądał tak na przedwojennej pocztówce:

A tak jeszcze całkiem niedawno:

Pod koniec maja 2018 roku wyglądał tak:

Jest w kompletnej ruinie. Zarośnięty wokół samosiejkami, trawą i chwastami.
Miał ciekawą elewację południową. Jej środkowa część z wejściem do dworu ujęta została w formie półkolistej niszy, która z kolei w części poddasza zakończona była tarasem z trójkątnym zwieńczeniem. W samym szczycie trójkątnego zwieńczenia umieszczony został, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, zegar. Właśnie to zwieńczenie runęło. Półkolista wnęka jest dobrze widoczna.

Ostatni właściciele majątku rodzina von Kottwitz władali majątkiem do 1954 roku, sami mieszkali w pałacu położonym na końcu wsi Długie (Dolne) a we dworze mieszkał zarządca majątku.
Następnie dworem zarządzał PGR, a po nim został w dyspozycji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Trudno uwierzyć, że w drugiej połowie lat 90-tych był przeprowadzony remont budynku.
Lepiej wyglądają zabudowania gospodarcze. Jeden z budynków jest zamieszkiwany.

Galeria zdjęć: dwór z XIX wieku wraz z zabudowaniami gospodarczymi

[Pokaz zdjęć]

Na posesji za wjazdem do gospodarstwa stoją dwa budynki Od ulicy okazały, odremontowany budynek dawnej gospody (może szkoły ewangelickiej) mieszczący Salę Wiejską a za nim świeżo wyremontowany budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Długiem.

Data na budynku to 1891 rok.

Historię OSP w Długim można przeczytać na stronie straży oraz Szprotawy.

Zacytujemy tylko fragment tej historii:” Straż Pożarna w Długiem powstała w 1946 roku. Pionierami w budowaniu podwalin tego stowarzyszenia byli druhowie, którzy wraz z całą grupą osadników przybyli tu w 1945 roku, z kresów wschodnich, z okolic Tarnopola, a konkretnie z Nowosiółki Jazłowieckiej, obecnie leżącej na terytorium Ukrainy w rejonie buczackim obwodu tarnopolskiego. Po osiedleniu na tych ziemiach stanowili oni w tej miejscowości większość mieszkańców. Ochotnicza Straż Pożarna w Długiem swoją działalność zaczynała, jak większość w owym czasie, z bardzo skromnym sprzętem a była to pompa ręczna na wozie konnym pozostawiona przez Niemców, odnaleziona w gospodarstwie zajętym przez ojca naszego druha Wiktora Pożniaka, którą po niewielkim remoncie nasi strażacy używali podczas akcji gaśniczych do około 1956 roku”.  Zamieszczamy też dwa zdjęcia z informacji o OSP w Długiem na stronie Szprotawy:

Osadnicy w Długiem 1946 rok

Pierwsi członkowie OSP w Długiem

Drogą dochodzimy do kościoła pod wezwaniem św. Anny.
Został on wybudowany w drugiej połowie XIX wieku w stylu neogotyckim z czerwonej cegły i kamienia polnego. Do kościoła przylega wieża zwieńczona iglicą z zegarami na wszystkie strony świata.

Naprzeciwko kościoła usytuowany jest budynek filii Szkoły Podstawowej im. Kornela Makuszyńskiego w Wiechlicach. Szkołę otacza rozległy teren zielony. Historię szkoły można przeczytać na stronie. W 2018 roku szkoła obchodziła 72. rocznicę pracy.

Według słów osoby mieszkającej obok kościoła od lat przyjeżdża z Niemiec pani, której ojciec jest autorem witraży w tym kościele. Wspiera ona w miarę swoich możliwości kościół.

Po sąsiedzku zachowała się stara studnia.

Poruszamy się dalej drogą w kierunku Mycielina. Wkrótce po prawej stronie na lekkim wzniesieniu widać ogromną, prostopadłościenną wieżę z kamienia.

To drugi kościół w Długiem. Gotycki – pod wezwaniem św. Jakuba.

A właściwie jego ruiny, już trwałe bo od ponad 150 lat. Kościół św. Jakuba został zbudowany w końcu XIII wieku w stylu gotyckim. Wzniesiono go z kamieni polnych. Położony jest na wzgórku, przylega do niego wysoka wieża z kamieni polnych a ku kościołowi prowadzi brama w budynku bramnym umiejscowionym w kamiennym murze pochodzącym z XIII wieku. Na początku XVI wieku świątynia przeszła w ręce ewangelików a po ponad stu latach, gdy w 1654 roku wróciła do katolików, we wsi i okolicy nie było już wiernych katolików i zaniedbany kościół zaczął popadać w ruinę. Dzieła zniszczenia dopełnił pożar w 1856 roku.

Ta trwała ruina byłaby turystyczną ozdobą wsi Długie gdyby ktoś oczyścił ją z chwastów i samosiejek.

Galeria zdjęć ruin gotyckiego kościoła św. Jakuba w Długiem

[Pokaz zdjęć]

Niedaleko od ruin gotyckiego kościoła pod numerem Długie 131 znajduje się drugi dwór w Długiem. Jest on obecnie w rękach prywatnych. Położony jest we wschodnie części wsi ze stawem od strony północnej i wschodniej. W tym miejscu na początku XVI wieku został wybudowany dwór obronny przez rodzinę von Warkusch lub Warkotsch. W dokumentach historycznych wzmiankowany jest w 1598 roku a potem w 1672 jako dom szlachecki. Cały majątek nazywano kościelnym lub polskim. Zachowała się lista kolejnych właścicieli:
W roku 1600 należał do Seifrida von Thadern, od 1631 do rodziny von Lüttwitz. Następnie przeszedł w posiadanie rodziny von Kottwitz, którzy władali nim do 1945 roku.

I zabudowania gospodarcze

Tuż za rozwidleniem dróg przy krzyżu skręcamy w prawo aby dojechać do ostatniego obiektu zabytkowego w Długiem (Dolnym). To rokokowy pałac zbudowany przez Balthasara Friedricha von Lüttwitz w latach 1730 – 1740, który założył też park z ogrodem.  W 1818 roku właścicielką majątku jest wdowa po ostatnim z rodu von Lüttwitz- Charlotta, z domu von Kottwitz. Po niej dobra przechodzą w ręce rodu von Kottwitz. W 1937 roku właścicielem majątku był Wilhelm von Kottwitz. Dobra liczyły wtedy 475 ha gruntów. I ród von Kottwitz był w ich posiadaniu do 1945 roku. Ostatnim właścicielem sprzed 1945 roku, był Reinhold Freiherr von Kottwitz, znany w Niemczech hodowca koni sportowych. Wokół pałacu rozciąga się ogromny park (ponad 13 ha) z pomnikowymi lipami i dębami.
Po wojnie pałac został zajęty przez PGR. Usłyszeliśmy, że w pałacu mieściły się biura PGR-u. Na piętrze były piękne piece malowane w liście kasztanowca. W połowie lat 90-tych XX wieku pałacem administrowała Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Pałac obecnie jest w prywatnych rękach. Został odnowiony.

Na starych pocztówkach pałac wyglądał tak:

a jego wnętrza

Prezentujemy zdjęcia odremontowanego pałacu z internetu.

Na pożegnanie przedwojenna widokówka z niektórymi budowlami w Długiem zapożyczona ze strony dolny-slask.org.pl.

źródła:
https://dolny-slask.org.pl/884557,foto.html
http://www.glogow.pl/okolice/podstrony/zaganski/dlugie.htm
http://www.lwkz.pl/monument/show/id/422
http://www.sudlugie.pl/
https://ospdlugie.wordpress.com/historia-osp/
https://szprotawa.pl/PL/3250/OSP_w_Dlugiem/